Cách Đo Dung Lượng Ắc Quy Chính Xác: Hướng Dẫn Chi Tiết Từ A Đến Z

Ắc quy là trái tim năng lượng của vô số thiết bị, từ chiếc xe khởi động mỗi sáng đến các hệ thống lưu trữ điện quan trọng. Tuy nhiên, yếu tố then chốt quyết định hiệu suất và thời gian hoạt động của ắc quy – dung lượng lưu trữ – sẽ không tránh khỏi suy giảm theo thời gian. 

Vậy làm thế nào để biết chính xác dung lượng thực tế còn lại của ắc quy, và tại sao việc này lại tối quan trọng? Bài viết này của Ắc Quy Đồng Khánh sẽ cung cấp một hướng dẫn toàn diện về cách đo dung lượng ắc quy, giúp Quý khách đánh giá đúng tình trạng và đưa ra quyết định bảo dưỡng hoặc thay thế kịp thời.

1. Dung lượng ắc quy là gì?

Tìm hiểu dung lượng ắc quy là gì?

Về mặt kỹ thuật, dung lượng ắc quy là khả năng lưu trữ và cung cấp năng lượng điện của ắc quy, được đo bằng đơn vị Ampere-giờ (Ah). Chỉ số này cho biết ắc quy có thể cung cấp một dòng điện nhất định trong bao lâu.

• Ý nghĩa của Ah: Lấy ví dụ một ắc quy 100Ah. Về lý thuyết, nó có thể cung cấp dòng điện 1 Ampe (A) liên tục trong 100 giờ, hoặc dòng 10A trong 10 giờ.
• Dung lượng danh định và dung lượng thực tế: Điều quan trọng cần phân biệt là dung lượng danh định (con số được nhà sản xuất in trên nhãn) và dung lượng thực tế (khả năng cung cấp điện thực tế tại một thời điểm). Dung lượng thực tế sẽ giảm dần trong suốt vòng đời của ắc quy do quá trình lão hóa hóa học tự nhiên.

Xem thêm: Các Thông Số Trên Bình Ắc Quy: Hướng Dẫn Đọc và Chọn Ắc Quy Phù Hợp

2. Tại sao cần đo dung lượng ắc quy?

Lý do cần kiểm tra dung lượng ắc quy định kỳ

Việc kiểm tra dung lượng bình ắc quy định kỳ không chỉ là một thao tác kỹ thuật mà còn là một bước đi chiến lược để quản lý hiệu quả nguồn năng lượng. Để thực hiện điều này, bạn có thể áp dụng cách đo dung lượng ắc quy thông qua các thiết bị chuyên dụng hoặc quan sát các dấu hiệu cụ thể từ hệ thống điện của xe. 

• Đánh giá tình trạng sức khỏe của ắc quy: Đây là chỉ số quan trọng nhất, cho biết ắc quy còn lại bao nhiêu phần trăm khả năng hoạt động so với lúc mới sản xuất.
• Dự đoán tuổi thọ còn lại: Khi biết được dung lượng, Quý khách có thể lên kế hoạch thay thế phù hợp, tránh rủi ro hỏng hóc đột ngột gây gián đoạn công việc và tốn kém chi phí khắc phục.
• Đảm bảo hiệu suất hệ thống: Đối với các hệ thống yêu cầu sự ổn định tuyệt đối như hệ thống lưu trữ năng lượng mặt trời, bộ lưu điện (UPS) cho trung tâm dữ liệu, hay xe điện, việc một ắc quy yếu có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.
• Kiểm tra chất lượng ắc quy mới: Thao tác này giúp xác minh ắc quy Quý khách vừa mua có đạt chuẩn chất lượng và dung lượng như nhà sản xuất đã công bố hay không.

Xem thêm: Chỉ Số CCA Của Ắc Quy Là Gì? Hướng Dẫn Chọn Ắc Quy Phù Hợp Nhất

3. Các phương pháp đo dung lượng ắc quy phổ biến

Các cách đo dung lượng ắc quy chuẩn xác

Có hai nhóm phương pháp chính để đo dung lượng bình ắc quy, từ kiểm tra nhanh đến phân tích chuyên sâu.

3.1 Phương pháp gián tiếp (kiểm tra nhanh)

Các phương pháp này cho kết quả nhanh chóng, mang tính tham khảo về tình trạng sạc và "sức khỏe" ban đầu của ắc quy.

Đo điện áp không tải (Voltage test):

• Dụng cụ: Đồng hồ vạn năng (multimeter).
• Thực hiện: Để ắc quy nghỉ ít nhất vài giờ sau khi sạc hoặc sử dụng. Dùng đồng hồ đo điện áp giữa hai cọc bình.
• Ý nghĩa: Điện áp không tải chỉ phản ánh Mức độ sạc (State of Charge - SOC), không trực tiếp cho biết dung lượng thực tế. Một ắc quy cũ vẫn có thể hiển thị 12.6V khi sạc đầy nhưng sẽ sụt áp rất nhanh khi có tải.

Bảng tham khảo điện áp và mức sạc cho ắc quy 12V:

Đo tỷ trọng dung dịch (Specific gravity test - chỉ cho ắc quy nước):

• Dụng cụ: Tỷ trọng kế (hydrometer).
• Thực hiện: Cẩn thận mở nắp các ngăn của ắc quy, hút dung dịch điện phân vào tỷ trọng kế và đọc kết quả.
• Ý nghĩa: Tỷ trọng dung dịch axit sunfuric có liên quan trực tiếp đến mức độ sạc. Nếu tỷ trọng giữa các ngăn chênh lệch lớn (trên 0.025), đó là dấu hiệu một hoặc nhiều ngăn đang gặp vấn đề (sulfat hóa, chập...).

Bảng tham khảo tỷ trọng và mức sạc:

Đo điện trở nội (Internal resistance test):

• Dụng cụ: Máy đo điện trở nội chuyên dụng.
• Thực hiện: Kẹp các đầu đo của máy vào cọc ắc quy.
• Ý nghĩa: Điện trở nội là một chỉ số phản ánh sự lão hóa của ắc quy. Ắc quy càng cũ, các bản cực bị ăn mòn và sulfat hóa càng nhiều, khiến điện trở nội tăng cao. Điều này làm giảm khả năng cung cấp dòng điện lớn (đặc biệt là dòng khởi động). Tuy nhiên, phương pháp này không trực tiếp đo ra dung lượng Ah là gì.

3.2 Phương pháp trực tiếp và chính xác nhất: Phóng điện định dòng (Discharge test)

Đây là tiêu chuẩn vàng, là cách đo dung lượng ắc quy chính xác nhất, được các phòng thí nghiệm và nhà sản xuất sử dụng để xác định dung lượng thực tế.

Nguyên lý: Xả (phóng điện) ắc quy bằng một dòng điện không đổi (đã biết trước) và đo thời gian cho đến khi điện áp ắc quy giảm xuống một ngưỡng an toàn (điện áp cắt). Dung lượng được tính bằng công thức: Dung lượng (Ah) = Dòng xả (A) x Thời gian xả (giờ).

Dụng cụ cần thiết:

• Tải tiêu thụ điện: Có thể là bộ xả tải chuyên dụng, bóng đèn công suất lớn, hoặc điện trở công suất.
• Đồng hồ đo dòng (Ammeter) và đồng hồ đo áp (Voltmeter).
• Đồng hồ bấm giờ.
• Hoặc đơn giản nhất là một thiết bị đo dung lượng ắc quy chuyên dụng (Battery Capacity Tester), tự động hóa toàn bộ quá trình.

Các bước thực hiện chuyên nghiệp:

• Sạc đầy ắc quy: Đây là bước bắt buộc. Phải đảm bảo ắc quy được sạc no 100% để kết quả đo không bị sai lệch.
• Xác định dòng xả: Theo tiêu chuẩn, dòng xả thường được chọn bằng 1/20 dung lượng danh định của ắc quy (ký hiệu là C/20). Ví dụ, với ắc quy 100Ah, dòng xả tiêu chuẩn là 100 / 20 = 5A.
• Kết nối thiết bị: Nối tải, ammeter và voltmeter vào ắc quy theo sơ đồ mạch nối tiếp và song song một cách chính xác.
• Bắt đầu xả và bấm giờ: Kích hoạt tải để bắt đầu quá trình xả và bấm giờ ngay lập tức.
• Theo dõi và kết thúc: Liên tục theo dõi điện áp. Khi điện áp ắc quy giảm xuống ngưỡng điện áp cắt (thường là 10.5V đối với ắc quy 12V), hãy ngắt tải ngay lập tức và dừng đồng hồ.
• Tính toán dung lượng: Áp dụng công thức. Ví dụ cụ thể: Nếu Quý khách dùng dòng xả 5A và thời gian xả đo được là 18 giờ trước khi điện áp chạm mức 10.5V, thì dung lượng thực tế của ắc quy là: 5A × 18 giờ = 90Ah. Điều này có nghĩa là sức khỏe ắc quy (SOH) còn khoảng 90%.

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến dung lượng ắc quy

Một số yếu tố ảnh hưởng đến dung lượng ắc quy

• Tuổi thọ bình ắc quy: Theo thời gian, các phản ứng hóa học làm hao mòn vật liệu bên trong, đây là nguyên nhân chính gây giảm dung lượng.
• Nhiệt độ môi trường: Nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao đều có hại. Một nghiên cứu chỉ ra rằng ở 0°C, dung lượng của ắc quy chì-axit có thể chỉ còn khoảng 80%, và ở -18°C, con số này có thể giảm xuống chỉ còn 50% so với dung lượng ở nhiệt độ phòng.
• Chế độ sạc/xả: Sạc quá áp, xả quá sâu (dưới điện áp cắt) liên tục sẽ phá hủy cấu trúc bản cực và làm giảm tuổi thọ ắc quy một cách nhanh chóng.
• Tình trạng sulfat hóa: Khi ắc quy không được sạc đầy thường xuyên, các tinh thể chì sulfat sẽ hình thành và chai cứng trên bề mặt bản cực, làm giảm diện tích tiếp xúc với dung dịch điện phân và từ đó làm giảm dung lượng.

Lưu ý an toàn khi đo dung lượng ắc quy

• Luôn đeo găng tay cách điện và kính bảo hộ.
• Thực hiện ở nơi thông thoáng để khí hydro (dễ cháy nổ) thoát ra trong quá trình sạc/xả có thể bay hơi.
• Đảm bảo các kết nối đầu cọc phải chắc chắn, siết chặt để tránh phát sinh tia lửa điện.
• Trong quá trình xả tải lớn, cả ắc quy và thiết bị tải đều có thể nóng lên đáng kể. Cần có biện pháp giám sát và tản nhiệt phù hợp.

Khi nào cần thay thế ắc quy dựa trên dung lượng?

Theo tiêu chuẩn của ngành công nghiệp và các nhà sản xuất, một ắc quy được xem là đã hết vòng đời sử dụng và cần thay thế khi dung lượng thực tế của nó giảm xuống dưới 80% so với dung lượng danh định ban đầu. Ví dụ, một ắc quy 100Ah khi đo chỉ còn dưới 80Ah thì nên được thay thế để đảm bảo an toàn và hiệu suất cho hệ thống.

Tóm lại, việc nắm rõ cách đo dung lượng ắc quy là một kỹ năng thiết yếu để quản lý và bảo vệ tài sản năng lượng của Quý khách. Trong khi các phương pháp gián tiếp cho phép kiểm tra nhanh, phương pháp phóng điện định dòng vẫn là cách thức đáng tin cậy nhất để có được con số chính xác. Việc thực hiện đúng quy trình và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn là điều không thể xem nhẹ.

Nếu Quý khách cần một giải pháp chuyên nghiệp, chính xác và an toàn, hãy đến với Ắc quy Đồng Khánh. Chúng tôi không chỉ cung cấp các sản phẩm ắc quy chính hãng, chất lượng cao mà còn sở hữu các thiết bị đo kiểm hiện đại cùng đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, sẵn sàng tư vấn và kiểm tra toàn diện cho ắc quy của Quý khách. Hãy liên hệ với chúng tôi để đảm bảo hệ thống năng lượng của bạn luôn hoạt động ở hiệu suất đỉnh cao.

Thông tin liên hệ:

Ắc Quy Đồng Khánh - Car service

Website: https://acquydongkhanh.vn/

SĐT: 0966.697.696

Địa chỉ: Số 1 Nguyễn Hữu Thọ (ngã 5 cầu vượt Linh Đàm), Q. Hoàng Mai, Hà Nội

Fanpage: https://www.facebook.com/acquydongkhanh