Các Dấu Hiệu Hỏng Van Hằng Nhiệt Ô Tô

Van hằng nhiệt ô tô (hay còn gọi là thermostat) là bộ phận đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nhiệt độ động cơ ổn định ở mức lý tưởng từ 90–105°C. Khi hoạt động đúng, nó giúp động cơ đạt hiệu suất tối ưu và giảm thiểu tiêu hao nhiên liệu cũng như khí thải. Tuy nhiên, theo thời gian, van hằng nhiệt có thể bị kẹt, đóng mở sai thời điểm hoặc hư hỏng hoàn toàn, dẫn đến hiện tượng máy quá nhiệt hoặc không đủ nhiệt để vận hành hiệu quả. 

Bài viết dưới đây sẽ giúp Quý khách nhận biết dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt, hiểu rõ nguyên nhân gây lỗi và hướng dẫn cách kiểm tra chính xác để kịp thời khắc phục, bảo vệ động cơ khỏi những hư hại nặng nề.

1. Dấu hiệu khi van hằng nhiệt bị kẹt đóng

Dấu hiệu khi van hằng nhiệt bị kẹt đóng

Đây là một trong những dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt nguy hiểm nhất, xảy ra khi van bị kẹt đóng và không thể mở ra để cho nước làm mát lưu thông ra két nước. Khi đó, hệ thống làm mát bị gián đoạn, khiến nhiệt độ động cơ tăng nhanh bất thường và có thể dẫn đến tình trạng quá nhiệt nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời.

1.1. Động cơ quá nhiệt nhanh chóng

Đây là triệu chứng rõ ràng và dễ nhận biết nhất. Sau khi khởi động xe chỉ khoảng 5–15 phút, kim đồng hồ nhiệt độ trên bảng táp-lô leo nhanh lên vùng đỏ (H – Hot), ngay cả khi xe chỉ đang chạy nhẹ hoặc đứng yên.

• Nguyên nhân: Khi van bị kẹt ở trạng thái đóng, nước làm mát không thể đi qua két nước để giải nhiệt mà chỉ luẩn quẩn trong thân máy. Nhiệt lượng tích tụ nhanh chóng khiến toàn bộ động cơ bị quá tải nhiệt.
• Ví dụ cụ thể: Hãy tưởng tượng hệ thống làm mát như một mạch tuần hoàn khép kín, và van hằng nhiệt là “cánh cửa điều tiết”. Khi cánh cửa này bị kẹt, dòng nước nóng bị “giam” lại trong động cơ — kết quả là nhiệt độ tăng nhanh và không thể thoát ra ngoài.

1.2. Két nước và ống dẫn trên nóng, ống dẫn dưới lạnh

• Mô tả: Đây là một cách kiểm tra thủ công rất hiệu quả. Khi động cơ đã nóng (kim nhiệt độ ở mức cao), Quý khách hãy cẩn thận sờ vào hai ống cao su lớn nối vào két nước. Nếu ống dẫn phía trên (nước từ động cơ ra két) rất nóng, bỏng tay, trong khi ống dẫn phía dưới (nước từ két về động cơ) lại nguội hoặc chỉ hơi ấm, đây là một dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt điển hình do bị kẹt đóng.
• Ví dụ cụ thể: Trên một chiếc Toyota Vios, ống trên nóng đến mức không thể giữ tay quá 1 giây, nhưng ống dưới lại mát như lúc chưa nổ máy. Điều này chứng tỏ nước làm mát không thể hoàn thành chu trình tuần hoàn của nó.

1.3. Nước làm mát sôi, trào ra ngoài

• Mô tả: Khi nhiệt độ tăng quá cao, áp suất trong hệ thống làm mát ô tô cũng tăng theo. Điều này có thể khiến nước làm mát (có nhiệt độ sôi cao hơn nước thường) bị sôi và trào ra khỏi nắp két nước hoặc bình nước phụ. Quý khách có thể thấy hơi nước bốc lên từ khoang động cơ.
• Dẫn chứng: Theo nguyên lý vật lý, khi chất lỏng bị đun nóng trong một không gian kín, áp suất sẽ tăng tỷ lệ thuận với nhiệt độ. Khi áp suất vượt ngưỡng chịu đựng của nắp két nước (thường khoảng 1.1 - 1.5 bar), van áp suất trên nắp sẽ mở ra để xả bớt, gây ra hiện tượng trào nước.

Xem thêm: Nguyên Nhân Cầu Chì Bị Cháy Và Cách Xử Lý Hiệu Quả

2. Dấu hiệu khi van hằng nhiệt bị kẹt mở

Dấu hiệu khi van hằng nhiệt bị kẹt mở

Trường hợp van hằng nhiệt bị kẹt mở ít nguy hiểm tức thời hơn nhưng lại gây ra những hư hại âm thầm và tốn kém về lâu dài.

2.1. Động cơ khó đạt nhiệt độ hoạt động tối ưu

Trái ngược với trường hợp trên, kim đồng hồ nhiệt độ sẽ rất khó để đạt đến vị trí hoạt động bình thường (thường là vạch giữa).

• Mô tả: Dù xe đã chạy một quãng đường dài, kim nhiệt độ vẫn chỉ loanh quanh ở mức thấp (ví dụ 1/4 vạch) hoặc lên rất chậm. Khi chạy trên cao tốc với tốc độ cao, kim nhiệt thậm chí có thể bị tụt xuống thấp hơn nữa.
• Nguyên nhân: Do van luôn mở, nước làm mát được lưu thông liên tục qua két nước ngay từ khi khởi động. Động cơ bị làm mát quá mức cần thiết và không thể đạt được nhiệt độ làm việc hiệu quả.

2.2. Tiêu hao nhiên liệu tăng

Đây là một trong những dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt dễ bị bỏ qua nhưng gây ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của người dùng.

• Mô tả: Khi van hằng nhiệt bị kẹt mở, Quý khách sẽ nhận thấy xe tiêu thụ nhiên liệu nhiều hơn bình thường, dù điều kiện vận hành không thay đổi — ví dụ như cùng quãng đường, cùng tốc độ, nhưng mức xăng hao lại cao hơn rõ rệt.
• Nguyên nhân chi tiết: 
  • Do van luôn mở, nước làm mát lưu thông liên tục qua két nước khiến nhiệt độ động cơ không bao giờ đạt đến mức lý tưởng. Cảm biến nhiệt độ gửi tín hiệu "động cơ đang nguội" về ECU. Nhằm bù lại, ECU điều chỉnh hỗn hợp nhiên liệu theo hướng “giàu xăng” hơn để giúp động cơ nóng nhanh hơn. 
  • Tuy nhiên, vì van không đóng, nhiệt lượng sinh ra bị tản đi ngay, khiến quá trình này lặp đi lặp lại liên tục — động cơ không ấm lên, xăng thì tiêu hao nhiều, hiệu suất làm việc lại giảm đáng kể.

2.3. Hệ thống sưởi hoạt động kém hiệu quả

Nếu Quý khách thường xuyên sử dụng điều hòa chế độ sưởi vào mùa đông, đây là một dấu hiệu rất dễ nhận biết.

• Mô tả: Khi bật chế độ sưởi, không khí thổi ra từ các cửa gió chỉ hơi ấm hoặc thậm chí là lạnh, không đủ để làm ấm cabin.
• Nguyên nhân: Hệ thống sưởi trên ô tô hoạt động bằng cách tận dụng chính nhiệt độ của nước làm mát động cơ. Khi van hằng nhiệt bị kẹt mở, nước làm mát không đủ nóng, do đó hệ thống sưởi cũng mất đi hiệu quả.

Xem thêm: Cách Kiểm Tra Bugi Hỏng Trên Ô Tô Nhanh Và Chính Xác

3. Các dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt khác

Các dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt khác

Ngoài hai lỗi phổ biến là kẹt mở và kẹt đóng, van hằng nhiệt còn có thể gặp nhiều biểu hiện khác mà người dùng dễ bỏ qua nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ hư hại cho động cơ.

3.1. Rò rỉ nước làm mát xung quanh vỏ van hằng nhiệt

Dấu hiệu nhận biết: Quý khách có thể phát hiện vết ố màu xanh, hồng hoặc đỏ (tùy theo loại dung dịch làm mát) xuất hiện quanh vị trí lắp van hằng nhiệt hoặc trên nắp che. Khi xe hoạt động lâu, khu vực này có thể ẩm ướt hoặc có cặn trắng do nước làm mát bay hơi.

Nguyên nhân: Lớp gioăng cao su làm kín giữa thân van và động cơ bị lão hóa, chai cứng hoặc rạn nứt theo thời gian, khiến dung dịch làm mát rò rỉ ra ngoài. Dù van vẫn hoạt động bình thường, tình trạng này làm hao hụt nước làm mát, khiến nhiệt độ động cơ tăng cao và nguy cơ quá nhiệt nếu không được xử lý sớm.

3.2. Âm thanh bất thường từ động cơ

Dấu hiệu nhận biết: Khi van hằng nhiệt bị kẹt đóng khiến hệ thống làm mát không hoạt động, nhiệt độ buồng đốt tăng đột ngột, Quý khách có thể nghe thấy tiếng gõ lách cách hoặc “knocking” khi xe nổ máy hoặc tăng ga.

Nguyên nhân: Nhiệt độ quá cao khiến hỗn hợp nhiên liệu – không khí trong xi lanh tự cháy sớm trước khi bugi đánh lửa, tạo ra sóng xung kích va đập lên piston và thành xi lanh. Hiện tượng này không chỉ gây tiếng gõ kim loại khó chịu mà còn dẫn đến mòn piston, cháy xupap hoặc hư hại đầu xi lanh nếu tiếp tục vận hành.

4. Quy trình kiểm tra van hằng nhiệt tại nhà

Quy trình kiểm tra van hằng nhiệt tại nhà

Nếu nghi ngờ có dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt, Quý khách có thể thực hiện một vài bước kiểm tra van hằng nhiệt đơn giản sau đây (lưu ý an toàn và chỉ thực hiện khi có kiến thức cơ bản).

4.1. Kiểm tra bằng tay (Kiểm tra nhiệt độ ống nước)

Đây là phương pháp đơn giản và nhanh nhất để nhận biết van hằng nhiệt có bị kẹt đóng hay không, không cần dụng cụ chuyên dụng.

Cách thực hiện:

• Khởi động động cơ và để xe nổ không tải. Quan sát kim nhiệt độ trên bảng đồng hồ.
• Khi kim bắt đầu nhích lên khỏi mức lạnh, nhẹ nhàng chạm tay vào ống nước lớn phía trên két nước — ống này sẽ ấm dần lên do nước nóng từ động cơ bắt đầu lưu thông.
• Tiếp tục theo dõi, khi kim nhiệt gần đạt mức giữa, chạm thử ống nước lớn phía dưới két nước.
• Đánh giá kết quả:
  • Nếu ống dưới vẫn lạnh ngắt trong khi ống trên rất nóng, điều đó cho thấy nước làm mát không được lưu thông — khả năng cao van hằng nhiệt bị kẹt đóng.
  • Ngược lại, nếu cả hai ống đều nóng đều, van có thể hoạt động bình thường.

4.2. Kiểm tra bằng nước nóng (Kiểm tra độ mở)

Đây là phương pháp kiểm tra chính xác nhất để xác định tình trạng hoạt động của van hằng nhiệt, tuy nhiên đòi hỏi phải tháo rời bộ phận này khỏi động cơ. Quy trình thực hiện gồm các bước sau:

• Thao tác:
  • Đảm bảo động cơ đã nguội hoàn toàn.
  • Xác định vị trí và tháo van hằng nhiệt ra khỏi xe (thường cần hứng lại một ít nước làm mát chảy ra).
  • Đặt van vào một nồi nước lạnh.
  • Đun nồi nước trên bếp và dùng một chiếc nhiệt kế để theo dõi nhiệt độ.
  • Quan sát van. Khi nước nóng lên đến nhiệt độ mở được khắc trên thân van (ví dụ: 82°C, 88°C, 91°C), van phải từ từ mở ra. Nếu nước đã sôi (100°C) mà van vẫn đóng im hoặc chỉ mở rất ít, van đó chắc chắn đã hỏng.

5. Hậu quả khi tiếp tục lái xe với van hằng nhiệt hỏng

Hậu quả khi tiếp tục lái xe với van hằng nhiệt hỏng

Tại Ắc Quy Đồng Khánh, chúng tôi luôn khuyến cáo Quý khách tuyệt đối không nên xem nhẹ các dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt, bởi việc tiếp tục vận hành xe trong tình trạng này có thể dẫn đến những hư hại nghiêm trọng cho động cơ.

• Khi kẹt đóng: Khi van không mở để lưu thông nước làm mát, nhiệt độ động cơ sẽ tăng nhanh vượt ngưỡng cho phép. Hậu quả là dầu bôi trơn mất tác dụng, kim loại giãn nở quá mức gây thổi gioăng mặt máy, cong vênh nắp quy lát (đầu xi lanh), hoặc nặng hơn là bó kẹt piston (lúp-pê) khiến động cơ phải đại tu toàn bộ. Chi phí khắc phục có thể lên tới hàng chục đến hàng trăm triệu đồng, đặc biệt với các dòng xe cao cấp.
• Khi kẹt mở: Tuy không gây hậu quả tức thời, nhưng việc động cơ liên tục hoạt động trong tình trạng "nguội" sẽ làm giảm đáng kể tuổi thọ. Nó gây ra hiện tượng đóng cặn carbon trong buồng đốt, tăng mài mòn các chi tiết máy, làm loãng dầu động cơ và gây tiêu hao nhiên liệu không cần thiết.

Qua những phân tích chi tiết trên, có thể thấy van hằng nhiệt là một bộ phận nhỏ nhưng có ảnh hưởng vô cùng lớn đến "trái tim" của chiếc xe. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu hỏng van hằng nhiệt là vô cùng quan trọng để tránh những rủi ro và chi phí sửa chữa không đáng có.

Với kinh nghiệm của mình, chúng tôi khuyên Quý khách hàng nên chủ động bảo dưỡng hệ thống làm mát định kỳ, sử dụng loại nước làm mát chất lượng và thay thế van hằng nhiệt ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường.

Để đảm bảo động cơ hoạt động ổn định và các cảm biến nhiệt độ, hệ thống điện tử liên quan đến van hằng nhiệt hoạt động chính xác, nguồn điện của xe phải luôn được cung cấp liên tục và mạnh mẽ. Hãy tin tưởng vào Ắc Quy Đồng Khánh – nguồn năng lượng bền bỉ, giúp hệ thống điện trên xe bạn luôn ổn định, từ đó hỗ trợ hệ thống làm mát và các bộ phận điện tử khác hoạt động hiệu quả, bảo vệ động cơ xe bạn một cách toàn diện nhất.

Thông tin liên hệ:

Website: Ắc quy Đồng Khánh

SĐT: 0966.697.696

Địa chỉ: Số 1 Nguyễn Hữu Thọ (ngã 5 cầu vượt Linh Đàm), Q. Hoàng Mai, Hà Nội

Fanpage: https://www.facebook.com/acquydongkhanh